Từ căn hộ nhỏ ở Thâm Quyến đến ngôi vương ngành xe điện toàn cầu
Bối cảnh ra đời – Trung Quốc giữa làn sóng khởi nghiệp
Đầu thập niên 1990, Trung Quốc bước vào giai đoạn bùng nổ kinh tế sau cải cách mở cửa. Các đặc khu kinh tế như Thâm Quyến trở thành “cái nôi” cho hàng nghìn doanh nghiệp non trẻ. Đây là nơi mà những con người dám nghĩ dám làm tìm thấy cơ hội.
Trong bức tranh ấy, BYD xuất hiện năm 1995 với khởi đầu hết sức khiêm tốn: một căn hộ chung cư, 20 nhân viên, số vốn ít ỏi và một giấc mơ lớn – làm pin giá rẻ để phá thế độc quyền của Nhật Bản.
Đây là môi trường sinh ra tinh thần khởi nghiệp của BYD: không ngại khó, không sợ khởi đầu nhỏ, nhưng luôn hướng đến mục tiêu lớn.
Người sáng lập – “Kỹ sư nghèo với giấc mơ lớn”
Wang Chuanfu (Vương Truyền Phúc), sinh năm 1966 tại An Huy, xuất thân nghèo khó, mồ côi cha mẹ từ nhỏ. Ông lớn lên trong thiếu thốn, nhưng có khát vọng vươn lên bằng tri thức.
Học ngành hóa học và vật liệu, Wang sớm nhận ra rằng pin là nền tảng của kỷ nguyên công nghệ mới. Ông nhìn thấy khoảng cách lớn giữa Trung Quốc và Nhật Bản, đồng thời tin rằng với chiến lược thông minh, Trung Quốc có thể bắt kịp.
Triết lý của ông lúc khởi nghiệp được gói gọn trong ba chữ: “Học – Làm – Tự chủ”:
• Học công nghệ từ nước ngoài.
• Làm theo cách tiết kiệm, sáng tạo.
• Tự chủ dần dần toàn bộ chuỗi sản xuất.
Chính triết lý ấy đã định hình con đường đi của BYD trong suốt 30 năm.
Tinh thần khởi nghiệp “từ căn hộ chung cư”
Khởi đầu của BYD không phải là nhà máy lớn, mà chỉ là một căn hộ chật hẹp tại Thâm Quyến.
• Nhân viên ăn, ở, làm việc chung trong một không gian nhỏ.
• Thiết bị sản xuất thô sơ, nhiều công đoạn lắp ráp làm thủ công.
• Wang Chuanfu vừa là kỹ sư, vừa là quản lý, vừa là người tìm kiếm khách hàng.
Tuy nhiên, từ chính sự khắc khổ ấy, BYD rèn luyện một tinh thần đặc biệt: kỷ luật – tiết kiệm – bám sát thực tế.
Họ tin rằng không cần công nghệ quá xa vời, chỉ cần cải tiến từng bước, giảm chi phí, làm ra sản phẩm “đủ tốt” với giá rẻ hơn, thị trường sẽ chấp nhận.
Triết lý giá rẻ – Cạnh tranh bằng con người
Trong khi các hãng Nhật Bản đầu tư dây chuyền tự động đắt đỏ, BYD chọn cách tận dụng nhân công giá rẻ của Trung Quốc để thay thế máy móc.
• Thay vì robot, họ dùng kỹ sư trẻ thao tác thủ công.
• Thay vì phòng lab hiện đại, họ dựng khu thử nghiệm nhỏ, “vừa học vừa làm”.
• Thay vì chạy theo công nghệ cao cấp, họ tập trung đáp ứng nhu cầu phổ thông với chi phí thấp.
Triết lý này có hai mặt:
• Ưu điểm: giúp BYD nhanh chóng chiếm lĩnh thị trường, đánh bại các hãng Nhật bằng giá thành thấp.
• Hạn chế: chất lượng ban đầu chưa thể so sánh với chuẩn mực quốc tế.
Nhưng với tầm nhìn dài hạn, BYD không dừng ở “giá rẻ”, mà coi đó là bước đệm để tích lũy vốn và công nghệ.
Tích hợp dọc – “Tự làm mọi thứ”
Ngay từ những ngày đầu, Wang Chuanfu đã có một triết lý khác biệt: “Đừng phụ thuộc vào ai”.
Thay vì chỉ làm pin rồi bán cho hãng khác, ông muốn BYD tự chủ cả chuỗi giá trị: pin – điện tử – ô tô – năng lượng. Đây là con đường tích hợp dọc cực kỳ khó, nhưng tạo lợi thế lâu dài:
• Kiểm soát chi phí tốt.
• Tăng tốc độ đổi mới.
• Giảm phụ thuộc vào nhà cung cấp.
Đây chính là lý do BYD sau này có thể đi nhanh hơn nhiều đối thủ khi bước vào xe điện, bởi họ tự sản xuất pin, động cơ, chip điều khiển mà không cần mua ngoài.
Bước vào ngành ô tô – tinh thần “liều lĩnh có tính toán”
Năm 2003, BYD mua lại Xi’an Qinchuan Automobile, một công ty ô tô nhỏ. Với nhiều người, đây là một quyết định liều lĩnh: từ pin sang ô tô là bước nhảy khổng lồ.
Nhưng với Wang Chuanfu, đây là bước đi tất yếu:
• Ông tin rằng ô tô tương lai sẽ chạy bằng điện, mà pin chính là trái tim.
• BYD có lợi thế pin, nếu kết hợp vào xe thì có thể tạo ra khác biệt.
Đây là ví dụ điển hình cho tinh thần khởi nghiệp của BYD: dám bước sang lĩnh vực hoàn toàn mới, nhưng dựa trên lợi thế cốt lõi của mình.
“Build Your Dreams” – từ khẩu hiệu thành triết lý
Cái tên BYD ban đầu không có nhiều ý nghĩa, chỉ là ba chữ dễ đăng ký thương hiệu. Nhưng dần dần, công ty biến nó thành triết lý: “Build Your Dreams” (Xây dựng giấc mơ của bạn).
Triết lý này thể hiện ở:
• Khát vọng nâng Trung Quốc ngang hàng với thế giới.
• Tạo cơ hội việc làm và niềm tin cho hàng chục nghìn kỹ sư trẻ.
• Đặt tầm nhìn không chỉ làm pin hay ô tô, mà còn xây dựng một tương lai năng lượng sạch.
Nói cách khác, BYD coi kinh doanh không chỉ để kiếm lợi nhuận, mà còn để thực hiện một giấc mơ chung.
Triết lý “kiên nhẫn và dài hạn”
Khác với nhiều công ty Trung Quốc chạy theo lợi nhuận nhanh, BYD thể hiện tinh thần kiên nhẫn:
• Họ chấp nhận nhiều năm đầu xe điện chưa có lãi.
• Vẫn đầu tư nghiên cứu dù thị trường chưa sẵn sàng.
• Tin rằng một ngày hạ tầng sạc và xu thế môi trường sẽ thúc đẩy xe điện bùng nổ.
Tinh thần này giúp BYD đứng vững khi nhiều startup xe điện khác thất bại.
Tinh thần khởi nghiệp kiểu Trung Quốc
BYD phản ánh một dạng tinh thần khởi nghiệp đặc trưng Trung Quốc:
1. Bắt đầu nhỏ, nhưng mục tiêu lớn.
2. Cạnh tranh bằng giá rẻ và quy mô, sau đó cải tiến dần.
3. Kiên định dài hạn, không sợ lỗ trong ngắn hạn.
4. Tự lực tự cường, không phụ thuộc vào nước ngoài.
5. Dám mơ ước và liều lĩnh, nhưng luôn dựa trên lợi thế cốt lõi.
Kết nối với thế giới – Warren Buffett và sự công nhận
Năm 2008, khi Warren Buffett đầu tư vào BYD, thế giới bỗng nhìn Trung Quốc bằng con mắt khác. Đây không còn là một công ty “copy – giá rẻ”, mà là một hãng có tầm nhìn công nghệ thực sự.
Thương vụ này cho thấy tinh thần và triết lý của BYD đã được thừa nhận ở cấp độ toàn cầu.
Tinh thần khởi nghiệp và triết lý trong giai đoạn mới
Từ 2010 đến nay, BYD vẫn giữ nguyên tinh thần khởi nghiệp ban đầu:
• Liên tục đổi mới: phát triển Blade Battery, mở rộng sang xe bus điện, tàu điện một ray.
• Kiểm soát chuỗi giá trị: từ pin, chip, xe, đến năng lượng mặt trời.
• Mở rộng quốc tế: mang giấc mơ “Made in China” ra toàn cầu.
Điểm đáng chú ý là dù đã trở thành tập đoàn hàng trăm tỷ USD, BYD vẫn duy trì phong cách tiết kiệm, thực dụng, không phô trương – tinh thần từ những ngày ở căn hộ chung cư vẫn còn đó.
Bài học từ tinh thần BYD
Tinh thần khởi nghiệp và triết lý của BYD mang lại nhiều bài học:
• Khởi đầu nhỏ không quan trọng, quan trọng là khát vọng lớn.
• Cần kiên nhẫn đầu tư dài hạn, nhất là với công nghệ mới.
• Tích hợp dọc và tự chủ là cách tạo lợi thế bền vững.
• Triết lý “Build Your Dreams” không chỉ là slogan, mà là kim chỉ nam chiến lược.
Từ một căn hộ chung cư nhỏ, BYD đã vươn lên thành hãng xe điện lớn nhất thế giới, và là biểu tượng cho giấc mơ công nghiệp hóa của Trung Quốc.
16.8.2025
