CẢ LÀNG NUÔI DẠY MỘT
ĐỨA TRẺ
(Quan điểm giáo dục của bà Hillary Clinton)
Chelsea Clinton – “ngoại lệ” giữa định kiến về
con cái người nổi tiếng
Người
ta thường cho rằng con cái của các nhân vật quyền lực, nổi tiếng dễ hư hỏng
hoặc khó bảo. Tuy nhiên, Chelsea Clinton – con gái duy nhất của cựu Tổng thống
Bill Clinton và bà Hillary Rodham Clinton – lại được xã hội Mỹ đánh giá là
ngoan ngoãn, lễ độ.
Chelsea
sinh ra trong một gia đình đặc biệt: cha là Thống đốc bang Arkansas 12 năm,
Tổng thống Mỹ 8 năm; mẹ là một trong 100 luật sư có ảnh hưởng nhất nước Mỹ
(theo National Law Journal năm 1988 và 1991). Với một gia đình
bận rộn như vậy, thông thường con cái dễ bị bỏ mặc và chịu tác động xấu từ xã
hội.
Điều
khiến Chelsea khác biệt chính là bí quyết nuôi dạy con của bà Hillary: vừa áp
dụng phương pháp giáo dục khoa học, vừa tận dụng sức mạnh của cộng đồng. Đây là
quan điểm mà bà chia sẻ trong cuốn sách nổi tiếng It Takes a Village (1996).
Tinh thần “Cần cả làng
để nuôi dạy một đứa trẻ”
Tên
sách xuất phát từ câu ngạn ngữ Nigeria: It Takes a Village to Raise a
Child – “Cần cả làng để nuôi dạy một đứa trẻ”. Trong văn hóa Nigeria,
“Nwa Ora” nghĩa là “con của cộng đồng”.
Bà
Hillary muốn nhấn mạnh: trẻ em không chỉ thuộc về một gia đình, mà còn là trách
nhiệm của toàn xã hội. Khi cộng đồng cùng quan tâm và hỗ trợ, mọi đứa trẻ – bất
kể giàu hay nghèo – đều có cơ hội được giáo dục tốt, giảm nguy cơ sa ngã.
Hành trình gắn bó với
công tác trẻ em của Hillary Clinton
Ngay
từ khi còn học Đại học Yale, Hillary đã tham gia nhiều hoạt động xã hội:
- Giúp đỡ trẻ em bất hạnh tại bệnh viện Yale-New Haven.
- Làm việc cho Quỹ Bảo vệ Trẻ em (Massachusetts).
- Nghiên cứu sự phát triển não bộ trẻ em tại Trung tâm
Nghiên cứu Trẻ em Yale.
- Cung cấp dịch vụ pháp lý miễn phí cho người nghèo.
Năm
1973, bà bảo vệ luận án Tiến sĩ Luật về quyền trẻ em, rồi tiếp tục nghiên cứu y
học nhi khoa và làm luật sư cho Quỹ Bảo vệ Trẻ em.
Sau
khi sinh Chelsea (1980), Hillary áp dụng triệt để những kiến thức tích lũy vào
việc nuôi dạy con. Khi trở thành Đệ nhất Phu nhân, bà mở rộng quan điểm này ra
phạm vi toàn xã hội.
Xuất thân không hoàn
hảo – điểm chung của Hillary và Bill Clinton
Cuốn
sách cũng tiết lộ cả Hillary và Bill đều không sinh ra trong gia đình lý tưởng:
- Mẹ Hillary được cộng đồng và nhà trường giúp đỡ để vượt
qua tuổi thơ thiếu thốn.
- Cha Bill Clinton mất trước khi ông chào đời, mẹ tái hôn
với một người nghiện rượu. Dù vậy, Bill nhận được tình yêu thương mãnh
liệt của mẹ và gia đình, được giáo dục nghiêm khắc, học giỏi và sớm nuôi
mơ ước làm Tổng thống.
Hillary
khẳng định: thành công của họ một phần nhờ sự nỗ lực bản thân, nhưng yếu tố
quyết định khởi đầu chính là sự quan tâm của gia đình, nhà trường và cộng đồng.
Quan điểm về giáo dục
mầm non và vai trò Nhà nước
Trong
chương “Trẻ sinh ra không mang theo bản thuyết minh”, bà nhấn mạnh:
- 3 năm đầu đời là giai đoạn vàng cho sự phát triển trí
não.
- Trẻ cần được kích thích từ khi còn là bào thai (vuốt
ve, trò chuyện…).
- Nhà nước nên hỗ trợ phụ nữ mang thai và nuôi con nhỏ
(ưu đãi thuế, thực phẩm…).
Bà
phản đối việc bắt trẻ học quá nhiều từ quá sớm. Chelsea chọn học ballet khi lớn
lên, dù bố mẹ thích thể thao – và bà tôn trọng lựa chọn đó.
Phản bác “Thuyết đường
cong hình chuông”
The Bell Curve (1994) cho rằng trí lực con người chủ yếu do gene quyết
định và liên quan đến chủng tộc. Hillary bác bỏ bằng thực nghiệm:
- 100 trẻ em Mỹ gốc Phi, xuất thân gia đình nghèo, IQ
trung bình 85.
- Một nửa được chăm sóc, giáo dục tại nhà trẻ chất lượng
cao.
- Sau 3 năm, IQ nhóm này tăng 17 điểm và duy trì suốt 10
năm.
Kết
quả cho thấy giáo dục có thể cải thiện trí tuệ, trái với luận điểm cố hữu của
thuyết này.
Liên hệ đến Việt Nam
và các nước đang phát triển
Bà
Hillary cho rằng: giáo dục trẻ em là nền tảng của quốc gia, không thể khoán
trắng cho gia đình.
Tại
Việt Nam và nhiều nước đang phát triển:
- Giáo dục mầm non chưa bắt buộc, chi phí cao, nhiều trẻ
ở nhà với ông bà.
- Ở Hà Nội, học phí trường mẫu giáo tư lên tới 200–300
USD/tháng; tại Bắc Kinh, mức phí mẫu giáo công lập 1.000–4.000 RMB/tháng,
cao hơn học đại học.
Nếu
áp dụng quan điểm của Hillary, Nhà nước cần đầu tư mạnh vào hệ thống mầm non
công lập, cả về số lượng lẫn chất lượng, để mọi trẻ trước tuổi đi học đều được
hưởng nền giáo dục xã hội hóa.
Thông điệp then chốt
Cuốn It
Takes a Village không bàn tới việc đào tạo thần đồng, mà tập trung vào
giáo dục phổ thông, mầm non, và trách nhiệm của cộng đồng. Bà Hillary Clinton
muốn gửi gắm một thông điệp rõ ràng:
Nuôi dạy trẻ em là
việc trọng đại nhất của một quốc gia. Nhà nước và xã hội phải cùng tham gia,
không thể để gia đình đơn độc gánh vác.
){kind=link}