Ai Cập cực kỳ quan trọng – cả về địa chính trị, kinh tế và văn hoá. Mình phân tích để bạn thấy rõ:
1. Vị trí chiến lược
- Nằm ở ngã ba 3 châu lục: Châu Phi – Châu Á – Châu Âu.
- Kiểm soát Kênh đào Suez, nơi đi qua khoảng 12–15% thương mại hàng hải toàn cầu.
- Ai Cập cũng là cầu nối giữa Địa Trung Hải và Biển Đỏ, ảnh hưởng trực tiếp tới vận tải dầu mỏ từ Trung Đông sang châu Âu/Mỹ.
2. Kênh đào Suez
- Là tuyến hàng hải quan trọng nhất thế giới, giúp tàu từ châu Á sang châu Âu rút ngắn hành trình hàng nghìn km (không cần vòng qua châu Phi).
- Mang lại cho Ai Cập hơn 9–10 tỷ USD doanh thu mỗi năm từ phí quá cảnh.
- Chỉ một sự cố (ví dụ vụ tàu Ever Given mắc kẹt 2021) cũng làm gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu.
3. Ảnh hưởng văn hoá & tôn giáo
- Ai Cập là trung tâm văn minh cổ đại (Kim Tự Tháp, Pharaoh, sông Nile).
- Là nơi có Đại học Al-Azhar – trung tâm học thuật Hồi giáo quan trọng nhất thế giới Sunni.
- Văn hoá Ai Cập ảnh hưởng rộng khắp thế giới Ả Rập và châu Phi.
4. Vai trò chính trị – quân sự
- Quân đội Ai Cập là mạnh nhất Bắc Phi và hàng đầu Trung Đông.
- Là đồng minh quan trọng của Mỹ, nhưng đồng thời cũng giữ quan hệ với Nga, Trung Quốc.
- Ai Cập đóng vai trò trung gian hòa giải trong nhiều cuộc xung đột Israel – Palestine.
Nếu Ai Cập đóng kênh đào Suez, tác động sẽ rất lớn và ngay lập tức trên phạm vi toàn cầu
1. Chuỗi cung ứng toàn cầu tê liệt
- Hiện có khoảng 12–15% thương mại hàng hải thế giới đi qua kênh đào này.
- Nếu đóng lại, tàu từ châu Á sang châu Âu phải vòng qua Mũi Hảo Vọng (Nam Phi) → hành trình dài thêm 8.000–10.000 km (≈ 10–15 ngày).
- Kéo theo chi phí vận tải tăng mạnh, giá hàng hóa leo thang (tương tự như vụ tàu Ever Given 2021 đã gây thiệt hại hàng chục tỷ USD chỉ trong vài ngày).
2. Khủng hoảng năng lượng
- Gần 10% lượng dầu mỏ và khí đốt hóa lỏng (LNG) toàn cầu đi qua kênh đào.
- Đóng kênh đào = nguồn cung dầu từ Trung Đông sang châu Âu bị gián đoạn → giá dầu, khí, xăng toàn cầu tăng vọt.
3. Ai Cập mất nguồn thu khổng lồ
- Doanh thu từ phí quá cảnh tàu biển ở Suez mang về cho Ai Cập hơn 9–10 tỷ USD/năm.
- Đóng kênh đào sẽ khiến ngân sách Ai Cập chịu thiệt hại lớn, ảnh hưởng đến kinh tế quốc gia vốn phụ thuộc vào ngoại tệ từ du lịch + Suez.
4. Khủng hoảng chính trị – quân sự
- Mỹ, châu Âu và nhiều nước phụ thuộc vào tuyến hàng hải này sẽ không chấp nhận để Ai Cập đóng kênh.
- Nếu Ai Cập dùng Suez như “con bài mặc cả”, có thể dẫn đến căng thẳng quốc tế (tương tự Khủng hoảng Suez 1956).
5. Ảnh hưởng đến thương mại toàn cầu
- Giá vận tải tăng = giá hàng hóa, thực phẩm, điện tử, nguyên liệu… đều tăng.
- Châu Âu bị ảnh hưởng nặng nhất (nhập khẩu dầu khí từ Trung Đông, hàng hóa từ châu Á).
- Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản… cũng chịu tác động vì chuỗi cung ứng toàn cầu bị chậm.
Kịch bản giả định nếu Ai Cập đóng Kênh đào Suez, theo mốc 1 ngày – 1 tuần – 1 tháng.
1 ngày đầu tiên
- Tin tức lan truyền, thị trường chứng khoán và dầu mỏ chao đảo ngay lập tức.
- Giá dầu có thể tăng 5–10% chỉ trong 24 giờ, do tâm lý lo ngại thiếu cung.
- Các hãng tàu container lớn như Maersk, MSC phải tạm dừng hoặc đổi tuyến vòng qua châu Phi.
- Hàng trăm tàu xếp hàng chờ ở Địa Trung Hải và Biển Đỏ → gây tắc nghẽn tức thì.
Trong 1 tuần
- Giá dầu, khí đốt và giá cước vận tải biển tiếp tục leo thang (cước container có thể tăng gấp đôi so với bình thường).
- Các nhà máy ở châu Âu bắt đầu thiếu nguyên liệu từ châu Á (linh kiện điện tử, dệt may, hàng tiêu dùng).
- Thị trường lương thực bị ảnh hưởng vì ngũ cốc từ Biển Đen đi qua Suez để sang châu Á bị chậm trễ.
- Mỹ và Liên minh châu Âu gây sức ép ngoại giao, có thể đưa tàu hải quân đến khu vực để đảm bảo lưu thông.
Trong 1 tháng
- Toàn cầu đối mặt với lạm phát hàng hóa: giá xăng dầu, điện, thực phẩm, hàng tiêu dùng tăng mạnh.
- Châu Âu chịu thiệt hại nặng nhất (nhập khẩu dầu khí từ Trung Đông, hàng hóa từ châu Á).
- Các nền kinh tế phụ thuộc xuất khẩu (Trung Quốc, Ấn Độ, Việt Nam…) gặp khó khăn vì chi phí vận chuyển tăng và thời gian giao hàng kéo dài.
- Ai Cập mất hàng tỷ USD doanh thu phí quá cảnh, nhưng có thể sử dụng Suez như “quân bài chính trị”.
- Nguy cơ xung đột quân sự hoặc can thiệp quốc tế tương tự Khủng hoảng Suez 1956.
